Neidio i'r prif gynnwy

Rhaglen Gwiriad Iechyd yr Ysgyfaint

Gwiriadau Iechyd yr Ysgyfaint. Cwm Taf Morgannwg Bwrdd lechyd Prifysgol.

 

Canser yr ysgyfaint yw prif achos marwolaethau canser yng Nghymru, ac mae’n achosi  mwy o farwolaethau na chanser y fron a chanser y coluddyn gyda’i gilydd.

Mae tystiolaeth o hap-dreialon rheoledig yn dangos y gall sgrinio unigolion sydd â risg uchel gyda  CT dos isel wella canlyniadau. Mae Treial Sgrinio Cenedlaethol yr Ysgyfaint a NELSON yn ddau hap-dreial rheoledig mawr sy’n dangos gostyngiad cymharol o 20% neu fwy mewn marwolaethau o ganser yr ysgyfaint gyda sgrinio CT dos isel mewn unigolion risg uchel. Gellir darparu sgrinio CT dos isel ar gyfer canser yr ysgyfaint o dan faner “Gwiriad Iechyd yr Ysgyfaint”.

Ym mis Chwefror 2019, cymeradwyodd y Grŵp Gweithredu Canser gyllid i gynnal adolygiad i archwilio’r potensial ar gyfer Archwiliadau Iechyd yr Ysgyfaint (LHCs) yng Nghymru. Ym mis Medi 2019, penododd Rhwydwaith Canser Cymru Arweinydd Clinigol (Dr Sinan Eccles, Meddyg Ymgynghorol yr Ysgyfaint), Rheolwr Prosiect (Claire Wright) ac Uwch Swyddog Cymorth Prosiect (Roya Yadollahi) i arwain yr adolygiad hwn. Cwblhawyd yr adroddiad yn ystod tymor yr hydref 2020 a gwnaeth argymhellion ar gyfer y camau nesaf i Gymru, gan gynnwys:

  • Cynllunio gwasanaeth peilot ar raddfa fach yng Nghymru
  • Dysgu parhaus gan brosiectau Gwiriad Iechyd yr Ysgyfaint mewn rhannau eraill o'r DU, ynghyd ag asesu effaith y pandemig COVID-19 ar weithgarwch Gwiriad Iechyd yr Ysgyfaint, ac ar wasanaethau canser yr ysgyfaint yng Nghymru
  • Monitro adolygiad Pwyllgor Sgrinio Cenedlaethol y DU (UK NSC) gyda'r bwriad o weithredu rhaglen LHC genedlaethol os gwneir argymhelliad cadarnhaol
  • Sefydlu prosiect i asesu, dilysu a gwella’r data am statws ysmygu a gedwir gan  feddygfeydd teuluol, er mwyn llywio'r strategaeth orau o binbwyntio pobl sy'n gymwys i gael eu sgrinio am ganser yr ysgyfaint.

Mae’r adroddiad llawn i'w weld yma.

Cyflwynwyd yr adroddiad a'i argymhellion i'r Grŵp Gweithredu Canser (CIG) ym mis Tachwedd 2020, a rhoddwyd cymeradwyaeth i’r tîm prosiect ddatblygu dull rhaglen ar gyfer peilot LHC yng Nghymru. Bellach cytunwyd mewn egwyddor i fwrw ymlaen â pheilot LHC gyda chynlluniau i ddechrau yn 2023, gyda manylion terfynol lleoliad a pharamedrau'r peilot i’w cadarnhau.  Cyflwynir y prosiect dan arweiniad Chris Coslett, Rheolwr Rhaglen ymroddedig, a ddechreuodd yn y swydd ym mis Ebrill 2022.

Ym Mis Medi 2022 cymeradwyodd Pwyllgor (ailsefydledig) Sgrinio Cenedlaethol y DU  (NSC) yr argymhelliad i sgrinio canser yr ysgyfaint wedi’i dargedu.  Ar ben hynny argymhellwyd bod gwledydd y DU yn symud tuag at weithredu hyn gyda darpariaeth cymorth i roi’r gorau i ysmygu wedi ei integreiddio i’r gwasanaeth.  Lung cancer - UK National Screening Committee (UK NSC) - GOV.UK (view-health-screening-recommendations.service.gov.uk). Mae tîm Gwirio Iechyd yr Ysgyfaint yn gweithio gyda'r grwpiau perthnasol i symud ymlaen â hyn.  Os hoffech gael ragor o wybodaeth am y prosiect, cysylltwch â’r tîm:

PHW.LungHealthCheck@wales.nhs.uk