Gweithio gyda'n gilydd gyda gweledigaeth a rennir ynghylch hunanladdiad a hunan-niwed yng Nghymru

Ymgasglodd tua 300 o bobl - yn cynrychioli sectorau gan gynnwys gofal iechyd, y llywodraeth, addysg, gwasanaethau brys, a'r Trydydd Sector - yng Nghaerdydd ar gyfer y Gynhadledd Atal Hunanladdiad a Hunan-niwed y mis hwn. Daeth llawer o'r bobl a oedd yn bresennol hefyd i ddod â'u profiad bywyd eu hunain. Roedd y digwyddiad, a drefnwyd gan Weithrediaeth GIG Cymru, yn enghraifft wych o’r cynnydd sy’n cael ei wneud drwy waith amlasiantaethol a chydweithio yng Nghymru – gan weithio tuag at weledigaeth a rennir i fynd i’r afael â stigma, lleihau marwolaethau drwy hunanladdiad, rhoi gwell cymorth i bobl sy’n hunan-niweidio, a chefnogi pobl sydd wedi cael profedigaeth oherwydd hunanladdiad.

Agorwyd y gynhadledd gan Sarah Murphy AS, y Gweinidog dros Iechyd Meddwl a Lles. Agorodd y Gweinidog y gynhadledd drwy dynnu sylw at ymrwymiadau Llywodraeth Cymru yn y maes hwn, yn ogystal â diolch i bobl am rannu eu profiadau bywyd er mwyn helpu i wneud gwahaniaeth. Amlygwyd meysydd cynnydd diweddar megis gwaith amlasiantaethol, deunyddiau hyfforddi cenedlaethol a ddatblygwyd gan Weithrediaeth GIG Cymru, lansio’r Gwasanaeth Cyswllt Cynghori Cenedlaethol a chyflwyno gwasanaeth 111 Gwasg 2 y GIG gan y Gweinidog, a oedd hefyd yn cydnabod bod cymaint mwy y mae’n rhaid inni ei wneud.

Soniodd y Gweinidog hefyd am bwysigrwydd grymuso pobl i siarad am hunanladdiad a hunan-niweidio heb ofni stigma. Yn olaf, edrychodd y Gweinidog ymlaen at y Strategaeth Hunanladdiad a Hunan-niwed newydd y disgwylir iddi gael ei chyhoeddi ym mis Ebrill.

O'r chwith i'r dde: Yr Athro Ann John, Claire Cotter, Sarah Murphy MS, Neil Ingham, Ciara Rogers.

Mae Llywodraeth Cymru, mewn cydweithrediad â nifer o bartneriaid, wedi bod yn ymgynghori’n ffurfiol ar y Strategaeth Atal Hunanladdiad a Hunan-niwed dros y ddwy flynedd ddiwethaf er mwyn ymgysylltu’n gynhwysfawr â phobl yn ei datblygiad. Bydd y strategaeth yn canolbwyntio ar atal ac ymyrraeth gynnar, gyda chymorth di-dor a chydgysylltiedig ar gael i bobl.

Rhannodd yr Athro Ann John, Athro Iechyd y Cyhoedd a Seiciatreg yn Ysgol Feddygol Prifysgol Abertawe, fewnwelediadau i'r ymchwil sy'n dod i'r amlwg a'r seiliau tystiolaeth sydd ar gael a sut rydym yn ei ddefnyddio i lywio ymarfer. Tynnodd yr Athro John sylw hefyd at werth atal ac ymyrraeth gynnar, yn ogystal â rhoi’r sgiliau cywir i bobl gael sgyrsiau gwrando gweithredol a dangos tosturi.

Mae Cymru wedi gwneud rhywfaint o gynnydd rhagorol yn ystod y blynyddoedd diwethaf o ran casglu a defnyddio data i allu ymateb i hunanladdiad a hunan-niwed a gwella gwasanaethau. Bu siaradwyr o Heddlu Trafnidiaeth Prydain ac Iechyd Cyhoeddus Cymru yn trafod sut mae gwaith amlasiantaeth wedi bod yn allweddol i ddatblygiad Gwyliadwriaeth Amser Real a Amheuir o Hunanladdiad (RTSSS) i Gymru, sef system wyliadwriaeth a gynlluniwyd i wella ansawdd y data a’r wybodaeth a ddefnyddir i lywio gwaith atal.

Siaradodd Chris Cousens, Arweinydd Diogelwch Dŵr Cymru, Sefydliad Cenedlaethol Brenhinol y Badau Achub (RNLI), â phobl am sut mae nifer y digwyddiadau cysylltiedig â dŵr yn ymwneud â hunanladdiad a hunan-niwed ar gynnydd. Rhannodd Chris rai mewnwelediadau i sut mae'r RNLI yn cydnabod gwerth hyfforddi ei wirfoddolwyr i gefnogi pobl mewn argyfwng, a chefnogi gwirfoddolwyr sy'n ymateb i alwadau.

Dywedodd Ciara Rogers, Cyfarwyddwr Cenedlaethol Iechyd Meddwl, Anableddau Dysgu, a Niwroamrywiaeth, Gweithrediaeth GIG Cymru: “Diolch i bawb sydd wedi cyfrannu at y Gynhadledd Atal Hunanladdiad a Hunan-niwed, yn enwedig y rhai a rannodd eu profiadau bywyd. Rwy’n obeithiol ac yn obeithiol ynghylch yr hyn y gall Cymru ei gyflawni, heb golli golwg ar y swm sylweddol o waith sydd o’n blaenau.

Ciara Rogers, Cyfarwyddwr Cenedlaethol Iechyd Meddwl, Anableddau Dysgu, a Niwroamrywiaeth, Gweithrediaeth GIG Cymru

Mynychodd y rhai a fynychodd y gynhadledd nifer o weithdai a hwyluswyd gan sefydliadau a gwasanaethau o bob rhan o Gymru, gyda llawer ohonynt yn cael eu harwain gan y Trydydd Sector. Roedd y gweithdai'n canolbwyntio ar arfer sy'n dod i'r amlwg a ffyrdd o ddarparu cymorth, gan gynnwys pynciau fel 'ymateb i hunan-niwed mewn oedolion ifanc', 'dulliau wedi'u llywio gan drawma', a 'chefnogaeth ar ôl hunanladdiad'. Bu sefydliadau Trydydd Sector yn cynrychioli 15 o sefydliadau elusennol a gwirfoddol hefyd yn arddangos yn y gynhadledd.

Gall unrhyw un sy’n chwilio am gyfleoedd hyfforddi a datblygu a all eu helpu nhw, eu cymunedau, neu eu gweithluoedd, i ddatblygu eu hymwybyddiaeth, dealltwriaeth a sgiliau mewn perthynas â rheoli ac atal hunanladdiad a hunan-niwed, gael mynediad at adnoddau a ddatblygwyd gan Weithrediaeth GIG Cymru drwy Hyb Hyfforddi Atal Hunanladdiad a Hunan-niwed Cymru.

Gwybodaeth a chefnogaeth

Gwasanaeth Cynghori a Chyswllt Cenedlaethol Cymru - gwasanaeth cyfrinachol am ddim yng Nghymru i unrhyw un y mae hunanladdiad yn effeithio arnynt. Ffoniwch am ddim ar 08000 487742.

CALL Llinell Gymorth Iechyd Meddwl - Cyngor cymunedol a llinell wrando. Ffoniwch am ddim ar 0800 132737.