Micro-ddileu Hepatitis C yng Ngharchar Berwyn, sef carchar mwyaf y DU
Elizabeth Hurry, Fferyllydd Arbenigol (Hepatoleg a Gastroenteroleg), Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr
Cyflwyniad
Carchar EF Berwyn yn Wrecsam yw carchar mwyaf y DU. Mae'n hysbys bod hepatitis C (HCV) yn gyffredin ym mhoblogaethau carchardai. Roedd cyfraddau profi hepatitis C (HCV) yn isel oherwydd stigma, diffyg gwybodaeth a chyfyngiadau amser (29% o dderbyniadau yn 2017 gan godi i 62% erbyn 2019).
I ddechrau, llwyddiant cyfyngedig gafodd profi ar sail optio allan, ac roedd clinigau triniaeth misol yn ei chael hi'n anodd gwasanaethu'r holl garcharorion yn effeithiol, yn enwedig yn ystod COVID-19. O ystyried fod modd trin HCV ac mai nod Sefydliad Iechyd y Byd yw ei ddileu erbyn 2030, roedd angen gwella’r sefyllfa er mwyn rhoi gofal teg, prydlon.
Y nod yw cyflawni a chynnal trefniant micro-ddileu HCV (cynnig y prawf i 100%, 90% yn manteisio ar y cynnig, 90% yn cael triniaeth) yng Ngharchar y Berwyn erbyn mis Mawrth 2024, gan gyd-fynd â thargedau Cylchlythyr Iechyd Cymru.
Dulliau
Gwella profi: Cyflogi Nyrs Feirysau a Gludir yn y Gwaed; dechrau cynnal profion yn y man lle rhoddir gofal gyda swabiau ceg a phrofion llwyth feirysol cyflym ym mis Gorffennaf 2021 ar gyfer pob carcharor wrth iddynt gyrraedd.
Gwella cyfraddau trin: Fferyllydd arbenigol wedi'i ariannu o fis Ionawr 2022; addasu’r llwybr triniaeth carlam; cyfarfodydd amlddisgyblaethol wythnosol er mwyn cychwyn triniaeth yn gyflym.
Cefnogaeth cymheiriaid: Cyflogwyd dau o’n cymheiriaid yn Ymddiriedolaeth Hepatitis C ym mis Hydref 2022; hyfforddwyd 19 o wirfoddolwyr o blith y carcharorion i gynorthwyo gydag addysg, cefnogaeth a lleihau stigma.
Cyflwyno addysg: Addysg barhaus i staff a charcharorion; hyfforddiant i staff y dderbynfa fel bod profion dibynadwy’n cael eu gwneud; cyfarfodydd misol gydag uwch staff gofal iechyd
Profi carcharorion tymor hir: Carcharorion tymor hir heb eu profi yn cael eu targedu’n systematig gan gymheiriaid a nyrs.
Data: Defnyddiwyd SystmOne i gadw data amser real ynghylch y lefelau profi.
Canlyniadau
- Llwyddwyd i ficro-ddileu hepatitis C a chynnal hynny.
- Ymhlith y manteision mae cysur a sicrwydd i garcharorion neu driniaeth brydlon i atal cymhlethdodau fel sirosis.
- Mae carcharorion yn cael mynediad cyfartal i ofal prydlon, diogel ac effeithiol.
- Mae’n rhwydd monitro cyfraddau profi a thrin.
- Mwy o wybodaeth gan staff a mwy o gefnogaeth iddynt.
- Mae profi bellach yn digwydd yn rheolaidd, gyda llai o stigma a thrafodaeth agored ymhlith carcharorion.
- Enillodd carcharorion gwirfoddol sgiliau gwerthfawr a phrofiad o waith tîm.
- Profodd gwaith tîm amlddisgyblaethol yn effeithiol wrth gyflawni’r nodau.
Dysgu
- Roedd cyfarfodydd rheolaidd yn meithrin ymddiriedaeth, yn nodi cryfderau, ac yn cyd-gysylltu’r ymdrechion.
- Adborth wedi'i deilwra i arweinwyr gofal iechyd y carchar
- Aethpwyd i’r afael â’r pethau oedd yn rhwystro cleifion/staff rhag cymryd rhan wrth iddynt godi; dylai prosiectau yn y dyfodol nodi'r rhain yn gynnar.
- Addaswyd y llwybr triniaeth ar gyfer anghenion penodol carchardai (e.e. rheoli meddyginiaethau).
- Wedi dogfennu data yn well gyda thempled cyson i fonitro cynnydd.
Beth nesaf?
- Cynnal a gwreiddio’r drefn o brofi a thrin
- Sefydlu rolau parhaol
- Ehangu cyfrifoldebau profi HCV i fwy o staff gofal iechyd yn y carchar
- Recriwtio mentoriaid i gymheiriaid yn fewnol
- Hyfforddiant rheolaidd i staff y carchar er mwyn cynnal y diddordeb.
- Rhannu’r gwaith mewn cynadleddau a gweithdai rhyngwladol.